استان کردستان

روشن نمایی :

 در ویرایش این نوشته،  ما از نسک (کتاب) «پارسی بگوییم، تازی نگوییم» ، برای سره نویسی واژه های تازی به پارسی بهره گرفته ایم.

کردستان در باختر ایران در دامنه‌ها و دشت‌های پراکنده زنجیره کوههای زاگرس میانی جای گرفته است. کردستان جا و سرزمین ایرانیان کُرد است. بر شالوده اسناد تاریخی واژه کردستان برای نخستین بار بطور رسمی در دوران سلجوقیان بکار رفته است، هرچند حضرت فردوسی نیز در شاهنامه ، هزار سال پیش از ایرانیان کُرد نام برده اند.

استان كردستان بخشی از سرزمینی است كه زیر فرمانروایی ایرانیان ماد اداره می‌شده است . بر شالوده برخی بررسی‌های تاریخی كردها یكی از بخش های نامدار نژاد آریایی هستند كه از کرانه ۲۰۰۰ سال پیش از زایش مسیح از خاور آمده و به اپاختری باختری(شمال غربی) و خاور دریاچه ارومیه کوچ کرده‌اند.

مركز استان كردستان شهر سنندج است كه در واخیده(فاصله) ۵۲۰ كیلومتری نیمروز باختری(جنوب غربی) تهران جای دارد كه بنیاد نوین آن در سال ۱۰۴۶ کوچی مهی(هجری قمری) از سوی سلیمان خان اردلان پایه گذاری شده است. در بخشبندی روزگار صفویه، كردستان استانی است كه از استان كرمانشان جدا و دربردارنده چهار فرمانران نشینِ خورخوره ، جوانرود ، اورامان و الكاء بانه بود .

بیش‌تر جنگل‌های استان کردستان در گرداگرد شهرهای بانه و مریوان جای دارند و پس از جنگل‌های اپاختر ایران در درجه دوم کرامندی(اهمیت) جای دارد. کنون جنگل‌های استان به چهره درختچه و بوته‌های پراکنده درآمده‌اند. شناسانیده ترین درختان جنگلی این جنگل‌ها بلوط، گلابی، گردو، سیب وحشی، پسته وحشی، زالزالک، آلبالو جنگلی، نارون، افرا و درخت‌هایی مانند گز و بید وحشی در کنار رودخانه هستند.

استان كردستان با داشتن سرزمینی یکتای گوناگونی زیستی زیبایی را (گیاهی و جانوری) در خود جای داده است. آب و هوای استان دارای ویژگی‌های سرزمین های میانگین سرد است. بلندی ها و دره‌های ژرف و وزش باد باختری، پوشش‌های گیاهی غنی و گوناگون و زیبایی را در كردستان پدید آورده است.

بلندی ها ، دامنه‌ها و رشته کوه‌های پرشمار استان کردستان از دیگر توانایی های گردشگری آن به شمار می‌آیند. رشته کوه‌های باختر کشور به چهره رشته‌هایی همراستا، همه پهنه استان را در بر گرفته‌اند و کرانه کیانایی(طبیعی) آن را سازمان می‌دهند.

آب و هوای استان در ناحیه اپاختری(شمالی) آب و هوای نسبتا سرد و در نواحی نیمروزی(جنوبی) میانگین كوهستانی است. کردستان دارای پشته‌های بلند و خشك و دشت‌های پربازده مانند دشت مریوان ، دشت اوباتو، دشت ئیلاق یا دهگلان، دشت قروه و دشت كامیاران است.

کشتزارها و حاهای گردشگری بسیاری در این استان هست كه در فصل‌های بهار و تابستان بهترین آب و هوا را داشته و زیبایی کیانای آن زبانزد همگان است.

پالنگان یکی از روستاهای دهستان ژاورود از پیرو های شهرستان کامیاران در استان کردستان است و در ۴۷ کیلومتری اپاختر باختری این شهر و در دره تنگیور جای دارد. این روستا افزون بر داشتن سازه زیبا، دارای چشمه‌ها، آبشارها و کیانایی سرشار از زیبایی بی همتا در استان کردستان است و در کنار رودخانه‌ای جای گرفته که به رودخانه سیروان می پیوندد.

جاهای دیدنی و گیرای شهرستان کامیاران گزاره اند از : روستای تاریخی پالنگان، دریاچه سد گاوشان، سرگرمی‌گاه جنگلی کوبگار، چشمه آب کانی بایسپرنه، داریمام، سنگ نپشته باستانی تنگی ور، تپه تیانه، تپه توبره ریز، نگار برجسته و سنگ نبشته اورامان، چشمه آب کانی گواز، رودخانه تنگی ور، آرامگاه شیخ عباس کومائین، آرامگاه حضرت عکاشه.

ساختمان آصف وزیری (موزه خانه کُرد) یکی از ساختمانهای زیبای سنندج است که در دوره صفویه ساخته شده است . این ساختمان دارای سبک ساخت زیبا و بی همتایی است که در گچ بری‌ها، ارسی‌های کهن ، سنگ‌های تراشیده ،آجرهای تراش و تاق‌هایی کمانی و جناقی آن نهایت کاردانی به کار برده شده است.

در م‍ی‍‍ان‌ جاهای دی‍دن‍‍ی‌ ‌اس‍ت‍‍ان‌ ک‍ردس‍ت‍‍ان‌، شهر م‍رز‌ی‌ م‍ری‍و‌ان‌ و دری‍‍اچ‍ه‌ زریوار آن‌‌ ش‍ن‍‍اخ‍ت‍ه‌ ش‍ده هستند. ‌ای‍ن‌ میانبند(م‍ن‍طق‍ه) ‌ت‍وری‍س‍ت‍‍ی‌ و گیرا ‌در واخیده(ف‍‍اص‍ل‍ه) ‌۱۲۵ ک‍ی‍ل‍وم‍ت‍ر‌ی‌ اپاختر باختری‌ س‍ن‍ن‍دج‌ م‍رک‍ز ‌اس‍ت‍‍ان‌ ک‍ردس‍ت‍‍ان‌ و در واخیده ‌۲۰ ک‍ی‍ل‍وم‍ت‍ر‌ی‌ م‍رز هنباز(م‍ش‍ت‍رک)‌‌ ای‍ر‌ان‌ ب‍‍ا ع‍ر‌اق جای گرفته است.

روستای اورامانات: اورامانات به چم سرزمین اهورایى نام میانبندی کوهستانی در استان کردستان ایران و عراق با دره‌های پرپیچ ‌و خم و ژرف و رودبارهای پرشمار است. خانه‌هاى روستای اورامانات با سنگ و بیشتر به چهره خشكه و به چهره پلكانى ساخته شده اند.

جشن‌ها و آيين‌هايی‌ كه ‌در ميان‌كردان روان ‌است در برگيرنده‌ جشن‌های ‌دینی‌، تیره ای ‌و باستانی است‌ كه ‌ريشه ‌در باورهای ‌كهن‌ همه مردم ایران ‌دارد و بیشتر‌ تاريخی ‌و پاره‌ای ‌اسطوره‌ای هستند‌.

روستای سلین‌، یکی ازروستاهای زیبای هورامان کردستان است. روستای سلین دارای بافتی کمانی است که الگوی ساخت آن از روی رودخانه‌ی سیروان که در پایین این روستا جریان دارد برگرفته شده است.

پس از شکست ایران در جنگ چالدران و پس از کشتار مردم تبریز و خوی و فروش زنان آذربایجانی در بازارهای استانبول از سوی تُرک های عثمانی ، میانبندان(مناطق) گسترده ای از سرزمین ایرانین کُرد از ایران جدا شد و به عثمانی پیوست. با شکست عثمانی در جنگ نخست جهانی و پاره پاره شدن عثمانی، ایرانیان کُرد جای گرفته در عثمانی ، بر پایه بخش بندی های انگلیس و فرانسه در میان سه کشور ساختگی ترکیه ، عراق و سوریه پراکنده شدند و از آن هنگام تاکنون ستم فراوان بر ایرانی تباران کُرد رفته است.

بسیاری از کارشناسان و پژوهشگران خاورمیانه باور دارند که تنها راه رهایی کردها از این همه ستم و کشتار ، یکپارچه شدن همه سرزمین های کُرد نشین و بازگشت آنان با میهن راستین خود ایران است.